• Οι τετράποδοι φίλοι μας

Η παράνομη αλιεία και το οικοσύστημα

Παρατηρήσεις - Συμβουλές
Η παράνομη αλιεία και το οικοσύστημα

Η θάλασσα αποτελούσε και αποτελεί πηγή ζωής και πλούτου για τον άνθρωπο. Η αλιεία εξασφαλίζει ένα σημαντικό ποσοστό διατροφικών στοιχείων που καταναλώνει ο άνθρωπος και παράλληλα είναι το κύριο έσοδο για πολλές χώρες. Όμως, η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση και η ανάγκη για τροφοδοσία της αγοράς με φρέσκα ή κατεψυγμένα αλιεύματα έφερε μια απότομη αλλαγή στις ισορροπίες. Η παραδοσιακή αλιεία πήρε καθαρά βιομηχανική μορφή, με υπερσύγχρονους στόλους και αποτελεσματικότερες μεθόδους.

Αυτή η «βιομηχανοποίηση» απειλεί σήμερα το περιβάλλον και το θαλάσσιο οικοσύστημα. Ένα μεγάλο λάθος του ανθρώπου ήταν ότι θεώρησε τα αποθέματα των αλιευμάτων αστείρευτα, κάτι που στην πράξη διαψεύσθηκε. Έτσι παρατηρούμε ότι τα είδη αλιευμάτων με μεγαλύτερη εμπορική αξία έχουν μειωθεί αισθητά από μερικές περιοχές ή ακόμα χειρότερα, έχουν εξαφανισθεί.

Παρόλα αυτά, η αυξημένη ζήτηση δεν είναι ο μοναδικός κίνδυνος για τα κάθε λογής είδη ψαριών, αλλά και οι διάφοροι τρόποι αλιείας τους καθώς και η αδιαφορία των ψαράδων για τις επιπτώσεις αυτών των μεθόδων στο οικοσύστημα. Για παράδειγμα, υπάρχουν περιορισμοί στο ψάρεμα ανάλογα με τις εποχές αλλά και το είδος και το μέγεθος των ψαριών. Λίγοι όμως είναι αυτοί που σέβονται τους περιορισμούς και έτσι φτάνει μέχρι το πιάτο μας η νοστιμότατη αθερίνα.

Από τις μεθόδους αλιείας καταστροφικά αποτελέσματα φέρνει η χρήση του δυναμίτη καθώς και η χρήση χημικών ουσιών. Η αλιεία με δυναμίτη απαγορεύεται ρητώς όπως επίσης και η διάθεση των ψαριών που αποκτήθηκαν με αυτή την μέθοδο, στην αγορά και τα καταστήματα. Παρόλα αυτά, σε πολλά μέρη της Ελλάδας η χρήση δυναμίτη είναι κοινό μυστικό μιας και αποτελεί εύκολη και γρήγορη πηγή εσόδων από την αλιεία που από καιρό έπαψε να είναι παραδοσιακή.

Ο δυναμίτης χρησιμοποιείται συνήθως για ψάρεμα σε κλειστά νερά, αλλά και στην ανοιχτή θάλασσα, με στόχο κοπάδια ψαριών. Αν η επιχείρηση γίνεται από βάρκα, τότε ρίχνεται πρώτα μια μικρή ποσότητα δυναμίτη και τα νεκρά ψάρια χρησιμεύουν ως τροφή και παγίδα για τη φάση της μεγάλης έκρηξης. Άλλες φορές τα εκρηκτικά εκτοξεύονται από τη στεριά. Μια άλλη διαδεδομένη τεχνική είναι η χρήση φιαλών υγραερίου, αντί των κλασικών εκρηκτικών. Πρόκειται για πραγματικές βόμβες βυθού και η ζημιά που προκαλούν είναι ανυπολόγιστη.

Η ακτίνα δράσης των εκρηκτικών εξαρτάται από την ποσότητα, αλλά η προκαλούμενη καταστροφή σχετίζεται με τη γεωγραφία της περιοχής και τη μορφολογία του πυθμένα. Μετά την έκρηξη, ένα μέρος των ψαριών πεθαίνει ακαριαία από τη μεγάλη πίεση. Ένα μεγάλο μέρος των ψαριών που σκοτώνονται, είτε λόγω του μικρού τους μεγέθους είτε γιατί έχουν πλήρως διαμελιστεί, εγκαταλείπονται. Φυσικά, εκτός από τα ψάρια καταστρέφεται οποιαδήποτε μορφή ζωής βρεθεί στην ακτίνα δράσης του εκρηκτικού. Εξίσου δημοφιλής είναι η χρήση χημικών και δηλητηριωδών ουσιών, η οποία εφαρμόζεται όχι μόνο στη θάλασσα αλλά και σε λίμνες και ποτάμια. Η χλωρίνη και ο θειικός χαλκός (η κοινή γαλαζόπετρα) είναι από τις πιο διαδεδομένες ουσίες για την παράνομη αλιεία.

Καταστροφικές είναι ακόμη οι συνέπειες από την αλόγιστη και άσκοπη σε πολλές περιπτώσεις χρήση διχτυών. Υπάρχουν συρόμενα δίχτυα ή άλλα, που σαν τείχος τοποθετούνται σε διαφορετικά βάθη και καλύπτουν τις διαδρομές κάθε είδους ψαριών. Σαν αποτέλεσμα, εκτός από τα ψάρια που επιδιώκεται να αλιευθούν, εγκλωβίζονται και άλλα είδη τα οποία φυσικά δεν έχουν εμπορικό ενδιαφέρον και πετιούνται πάλι στη θάλασσα. Ανάλογη τύχη έχουν και είδη που κινδυνεύουν, όπως οι χελώνες ή τα δελφίνια αλλά και διάφορα θαλασσοπούλια.

Όλοι αυτοί οι παράγοντες σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ρύπανση θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή στις θάλασσες. Είναι πλέον συνηθισμένη η εικόνα μιας παραλίας με σκουπίδια, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες. Οι παραλίες μοιάζουν σαν λεηλατημένες περιοχές με όλα αυτά τα σκουπίδια που αφήνουν οι «επισκέπτες» τους: πλαστικά δοχεία νερού και αντηλιακών, σακούλες, χαρτιά, γυάλινα μπουκάλια, κουτάκια αναψυκτικών και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς. Οι ποσότητες αυτές σε μια ακτή μόνο μπορεί να φθάσουν σε εκατοντάδες τόνους. Και φυσικά δεν είναι μόνο θέμα αισθητικής γιατί μεγάλες ποσότητες από αυτά τα απορρίμματα καταλήγουν μέσα στη θάλασσα. Έτσι πολλοί θαλάσσιοι οργανισμοί παγιδεύονται μέσα σε πλαστικές σακούλες και πεθαίνουν από ασφυξία ή ακόμη καταπίνουν μαζί με την τροφή τους κομμάτια πλαστικού με αποτέλεσμα να πνίγονται.

Παρά την αυστηρή νομοθεσία η θάλασσα εξακολουθεί να δέχεται όλα τα ανεπιθύμητα παραπροϊόντα του σύγχρονου πολιτισμού. Κάθε χρόνο εκατομμύρια τόνοι λυμάτων, βιομηχανικών αποβλήτων και πετρελαιοειδών καταλήγουν στο βυθό. Χημικά λιπάσματα και εντομοκτόνα που χρησιμοποιούνται στη γεωργία παρασύρονται από τα νερά της βροχής μέχρι τις παραλίες και τη θάλασσα.

Η θάλασσα σύμφωνα με τους ωκεανολόγους δεν «εξαφανίζει» τίποτα. Συγκρατεί τα πάντα, για αυτό και τα αποτελέσματα της μόλυνσης είναι αθροιστικά και σιγά σιγά δηλητηριάζουν τη ζωή του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Για παράδειγμα, σε ορισμένους κλειστούς κόλπους της Μεσογείου έχουν ανακαλυφθεί χημικά στοιχεία τα οποία έχουν πάψει να χρησιμοποιούνται εδώ και 20 χρόνια. Η καταστροφή στην θάλασσα δεν γνωρίζει περιορισμούς. Η «ικανότητα» όμως του ανθρώπου να τη μολύνει και να τη δηλητηριάζει συνεχώς, είναι όπως φαίνεται απεριόριστη.