• Οι τετράποδοι φίλοι μας

Το βασίλειο των ζώων

Παρατηρήσεις - Συμβουλές
Το βασίλειο των ζώων

Σήμερα, γνωρίζουμε ένα εκατομμύριο σχεδόν είδη ζώα και είναι πιθανό να ανακαλύψουμε και πολλά άλλα ακόμα, χωρίς αυτό να θεωρείται εκπληκτικό. Μερικά από αυτά είναι τόσο μικροσκοπικά, ώστε δίκαια καθυστερεί η ανακάλυψη τους. Οι επιστήμονες, αφού σύγκριναν όλα τα γνωστά ζώα μεταξύ τους, έκαναν την ταξινόμηση του ζωικού βασιλείου. Οι μεγάλες διαιρέσεις ονομάζονται συνομοταξίες, υπάρχουν περίπου 20. Μερικές από αυτές περιλαμβάνουν ζώα λίγο γνωστά. Οι συνομοταξίες διαιρούνται σε ομοταξίες, οι ομοταξίες σε τάξεις, οι τάξεις σε οικογένειες, οι οικογένειες σε γένη και τα γένη σε είδη.

Η ηφαιστεία π.χ. είναι μια πεταλούδα. Ανήκει στο γένος Βανέσα. Κάθε ζώο έχει μια ονομασία επιστημονική, που εκφράζει το γένος και το είδος του. Το επιστημονικό όνομα της ηφαιστείας είναι Βανέσα ή Αταλάντη (Vanessa Atalanta). Είναι όνομα λατινικό, όπως όλα τα επιστημονικά ονόματα, που έχουν δοθεί στα ζώα. Έτσι, ή πεταλούδα, πού λέγεται Ωραία Κυρία και, που ανήκει στο ίδιο γένος με την ηφαιστεία, ονομάζεται επιστημονικά Βανέσα ή Σαρδονία (Vanessa Cardui).

Οι Βανέσες σχηματίζουν ένα σπουδαίο άθροισμα, που αποτελεί μέρος της τάξεως των λεπιδόπτερων εντόμων. Τα έντομα αποτελούν μια ομοταξία, που ανήκει στη συνομοταξία των αρθροπόδων. Υποθέτουμε ότι όλα τα σημερινά ζώα, είναι απόγονοι μακρινών προγόνων, που ήταν πάρα πολύ μικρά, με ένα μόνο κύτταρο. Τα ζώα αυτά, τα τόσο άπλα, ασφαλώς θα ήταν τα πρώτα της Γης, για αυτό τα λέμε πρωτόζωα.

Μια άλλη ομοταξία ζώων είναι τα σπονδυλωτά. Τα ζώα δηλαδή, που έχουν σπονδυλική στήλη. Αυτά είναι και τα σπουδαιότερα από τα σημερινά, αλλά δεν είναι και τα περισσότερα. Πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια τα ασπόνδυλα ήταν εκείνα, που είχαν την πρωτεύουσα θέση. Ωστόσο αποτελούν ακόμα τα 95 εκατοστά των ειδών των σημερινών ζώων.

Υπάρχουν 5 μεγάλες ομοταξίες σπονδυλωτών: Тα Ψάρια, τα αμφίβια ή βατράχια, τα ερπετά, τα πουλιά και τα θηλαστικά. Η σπονδυλική τους στήλη αποτελείται από χωριστά κόκκαλα, που ονομάζονται σπόνδυλοι. Από τους σπονδύλους αυτούς, πήραν το όνομά τους: Σπονδυλωτά.

Ο σκελετός τους αποτελείται από συναρμολογημένα κόκκαλα, που δίνουν τη βασική μορφή του ζώου. Τρεις από τις ομοταξίες των σπονδυλωτών λέγονται «ψυχρόαιμα» γιατί παίρνουν την αναγκαία θερμοκρασία από το περιβάλλον και μοιάζουν με τα ασπόνδυλα. Τα ψυχρόαιμα σπονδυλωτά είναι τα ψάρια, τα αμφίβια και τα ερπετά. Τα πουλιά και τα θηλαστικά, αντίθετα, ονομάζονται «θερμόαιμα» γιατί παράγουν θερμότητα από τη καύση των τροφών, πού καταναλίσκουν. Το σώμα τους είναι θερμό, ακόμα και όταν γύρω τους είναι παγωνιά.

Όλοι γνωρίζουμε ότι τα ψάρια είναι ζώα υδρόβια. Δεν έχουν πόδια, αλλά πτερύγια. Αναπνέουν με τα σπάραχνα και μερικά έχουν και ένα συμπληρωματικό εφοδιασμό με οξυγόνο. Το σώμα των περισσοτέρων ψαριών είναι σκεπασμένο με λέπια. Ένα από αυτά είναι και το γνωστό μας ψάρι, η πέστροφα των ποταμών.

Ο πράσινος βάτραχος είναι αμφίβιο. Τα αμφίβια έχουν πάρει το όνομά τους από τον τρόπο πού ζουν και σημαίνει «αυτό πού μπορεί να ζήσει σε δυο περιβάλλοντα». Το αμφίβιο γεννιέται και αρχίζει τη ζωή του μέσα στο νερό. Εισπνέει το οξυγόνο, πού είναι διαλυμένο μέσα στο νερό με τα σπάραχνα του, σαν ένα μικρό ψάρι. Δεν έχει πόδια. Αργότερα γίνεται ζώο, που αναπνέει στον αέρα. Τα πόδια του αναπτύσσονται σύγχρονα με τους πνεύμονες. Αυτός ο τρόπος, που αναπτύσσονται, είναι και το βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμά τους. Δεν έχουν λέπια και το δέρμα τους είναι γυμνό και πάντα, σχεδόν, υγρό.

Ο κροκόδειλος είναι ερπετό. Τα ερπετά, τις περισσότερες φορές έχουν κοντά πόδια. Υπάρχουν όμως και ερπετά χωρίς πόδια, όπως είναι τα φίδια. Τα περισσότερα από τα ερπετά είναι ζώα της ξηράς (χερσαία). Τα ερπετά έχουν τον ίδιο οργανισμό με τα μεγάλα αμφίβια. Διαφέρουν όμως σε δυο σπουδαία σημεία: Αναπνέουν σε όλη τους τη ζωή με πνεύμονες και σχεδόν όλα είναι σκεπασμένα με λέπια. Τα λέπια δε, αυτά είναι πάντα στεγνά.

Τα πουλιά μας είναι περισσότερο γνωστά από τα ερπετά. Κάθε μέρα σχεδόν βλέπουμε πουλιά, ακόμα και μέσα στις πόλεις. Το σώμα τους είναι σκεπασμένο με φτερά και είναι ζώα θερμόαιμα. Η θερμοκρασία του σώματός τους φτάνει σε μερικά είδη, τούς 44 βαθμούς. Όλα τα πουλιά ζουν στον αέρα. Τα πρώτα πουλιά είχαν δόντια, ενώ όλα τα σημερινά δεν έχουν. Αντί για δόντια, έχουν ένα στομάχι με τοιχώματα σκληρά, ένα μηχανικό στομάχι, όπως λένε, που μπορεί να σπάζει και να διαλύει όλες τις τροφές.

Ο χοίρος είναι θηλαστικό. Θηλαστικά δε, λέγονται όλα τα σπονδυλωτά πού θηλάζουν τα μικρά τους με μαστούς. Είναι ζώα θερμόαιμα, και αναπνέουν με πνεύμονες σε όλη τους τη ζωή, όπως τα πουλιά και τα ερπετά. Όλα έχουν τρίχες. Οι τρίχες και οι μαστοί ξεχωρίζουν τα θηλαστικά από όλα τα άλλα ζώα.

Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε, ότι όλες οι μεγάλες ομάδες των σπονδυλωτών, αποτελούν η καθεμιά συνομοταξία. Αλλά τα κοινά χαρακτηριστικά τους είναι τόσα πολλά και τόσο σπουδαία, ώστε παρ όλες τις άλλες διαφορές που παρουσιάζουν, οι επιστήμονες έχουν ενώσει τις 5 ομάδες σε ένα μεγάλο σύνολο. Και αυτό το σύνολο δεν αποτελεί μια συνομοταξία, αλλά μια ομοταξία. Υπάρχουν ζώα, όπως ο αμφίοξος, που δεν είναι σπονδυλωτά, αλλά πλησιάζουν σε αυτά, χάρις σε ορισμένες ιδιότητες. Αυτά μαζί με τα σπονδυλωτά σχηματίζουν την συνομοταξία των χορδωτών. Οι αμφίοξοι και μερικά άλλα ζώα λιγότερο γνωστά, δεν έχουν σπονδυλική στήλη έχουν, για ένα διάστημα, κατά τη διάρκεια της ζωής τους, μια στήλη, πού μοιάζει σαν ραβδί, μακριά και σκληρή σε όλο το μήκος της ράχης. Αυτό το ραβδί, που λέγεται και νωτοχορδή, υπάρχει και στα σπονδυλωτά, κατά τα πρώτα στάδια της αναπτύξεώς τους.

Vanessa Atalanta Vanessa Cardui